Đinh Hải Đăng

Chào các bạn,

Hôm nay chúng ta sẽ đến với Nguyên tắc thứ 6 của Coach Wooden – Xây một hầm trú chống lại những ngày mưa gió bằng cuộc đời mà bạn sống (Build a shelter against a rainy day by the life you live). Mình chưa nghĩ ra cách dịch nào cho văn vẻ hơn nữa, bạn nào đọc bài rồi mà nghĩ ra thì nói mình để mình sửa nhé.

Làm thế nào để tạo nên một chỗ trú ẩn vững chắc trước những ngày mưa gió? Nếu xét về nghĩa đen, thì chỗ trú ẩn ấy chắc chắn phải có nền móng thật vững chắc. Bên cạnh đó, nó phải sử dụng những nguyên liệu tốt nhất, và phải được thiết kế cho ăn khớp với nhau.

Còn xét về nghĩa bóng, chỗ trú ẩn này chính là cuộc đời mà chúng ta sống, cách chúng ta sống. Nền móng vững chắc chính là những giá trị sống mà chúng ta chọn cho bản thân mình.

Nếu các bạn có đọc qua những nguyên tắc trước của Coach Wooden, các bạn sẽ thấy mình hay nhắc nhiều đến việc tập trung vào bên trong bản thân. Xây dựng nội lực cho mình thật vững mạnh để có thể đương đầu với những thử thách trong cuộc sống. Chọn đọc những quyển sách nói về việc xây dựng nhân cách/phẩm cách (character) thay vì là chiêu trò/bí quyết (techniques).

Và rõ ràng hầm trú mà cha của Coach Wooden nói ở đây không phải là vật chất. Theo lời diễn giải của Coach Wooden, thì cách để xây dựng một chỗ trú ẩn chống lại những ngày mưa gió không phải bằng cách tích lũy tài sản vật chất, mà là bằng cách trở thành một con người có phẩm chất.

Vậy nên vấn đề ở đây không phải là cố gắng tích lũy của cải vật chất, mà là tích lũy giá trị, đạo đức, nhân cách, đức tin, mối quan hệ gia đình vững mạnh, tình bạn tri kỷ. Đây chính là những “tài sản” sẽ giúp chúng ta sống sót qua những cơn mưa bão và lũ lụt của cuộc đời.

1. Nhân cách và Giá trị sống – Hầm trú đầu tiên

Nhân cách và giá trị của bạn giống như rau củ mọc dưới ánh nắng mặt trời vậy – bạn có thể cất trữ chúng trong những hầm chứa trong tâm hồn mình. Chúng sẽ luôn luôn ở đó để bạn sử dụng trong những thời khắc thiếu thốn, trong những mùa mưa gió của cuộc đời.

Phẩm cách và giá trị sống mạnh mẽ sẽ cho bạn khả năng đưa ra những quyết định sáng suốt trong những tình huống khó khăn. Roy O. Disney, anh trai và đối tác kinh doanh của Walt Disney, từng nói rằng: “Không khó để ra quyết định khi bạn biết giá trị của mình là gì.”

Ở phần này mình sẽ nói qua về một số giá trị sống điển hình mà Coach Wooden luôn tâm niệm và làm theo.

a. Sự khiêm tốn

Coach Wooden là một người rất khiêm tốn, dù rằng những gì ông đạt được hoàn toàn cho phép ông có quyền được tự hào.

Sự khiêm tốn thật sự không khiến bạn nghĩ thấp về bản thân (think less of yourself); nó chỉ đơn giản khiến bạn ít nghĩ về bản thân hơn (think of yourself less). Bạn vẫn hoàn toàn có thể rất khiêm tốn nhưng vẫn có quyền có cảm giác tự hào ở bên trong mình.

Phóng viên Jim O’Connell của tờ Associated Press đã từng một lần phỏng vấn Coach Wooden. Anh nhắc đến Coach như một “huyền thoại” và gọi ông bằng biệt danh “Phù Thủy của Xứ Westwood” mà làng báo chí thể thao đã đặt cho ông. Coach nói với O’Connell như sau: “Tôi không phải là huyền thoại và tôi cảm thấy bối rối khi nhắc đến nó. Tôi cũng không thích danh hiệu ‘Phù Thủy’. Tôi không thích sự khiêm tốn giả tạo. Tôi tự hào về việc mình may mắn khi có được những cầu thủ tuyệt vời, những người đã mang về cúp vô địch quốc gia, mà tôi là một phần trong đó… Nhưng tôi cũng là người thực tế, và tôi biết rằng nếu không có những cầu thủ này, điều đó sẽ không bao giờ xảy ra.”

Thật ra một đội bóng dù có những cầu thủ tài năng đến mấy nhưng thiếu đi người thuyền trưởng để dẫn dắt họ thì đội bóng ấy cũng không thể nào đạt được chiến thắng vẻ vang. Coach Wooden là người đã mang lại những điều thần kỳ cho UCLA, nhưng ông luôn luôn khiêm tốn về những thành tích ấy.

Thậm chí, sự khiêm tốn ấy còn được thể hiện kể cả khi không có ai xung quanh. Bob Burke, huấn luyện viên bóng rổ Đại Học, kể lại rằng: “Năm 1960, tôi đang là thành viên của hội trại hè trường Đại Học Campbell. Trong ngày đầu tiên của trại, tôi đến chỗ tập sớm để chuẩn bị, và tôi nhìn thấy John Wooden – huấn luyện viên huyền thoại – đang lau sàn tập một mình.”

Khiêm tốn không phải chỉ là khiêm tốn với ai, mà là toàn bộ tinh thần khiêm tốn với tất cả mọi người, về tất cả mọi người, và về tất cả mọi sự trên đời. – Trần Đình Hoành

b. Sự chính trực

Sự chính trực là giá trị mà Coach Wooden luôn luôn gìn giữ kể từ những ngày đầu tiên trong sự nghiệp của ông. Mình kể cho các bạn một câu chuyện sau làm ví dụ về sự chính trực của Coach.

Năm 1948 khi đang giảng dạy và huấn luyện tại trường Indiana, Coach nhận được hai lời mời cho vị trí trưởng huấn luyện viên – một tại Đại học Minnesota, và một tại UCLA. Coach rất muốn ở khu Midwest, vậy nên ông rất muốn nhận vị trí tại Minnesota. Tuy nhiên thời điểm ấy có một vài vấn đề về nhân sự cần phải giải quyết trước khi Coach có thể nhận vị trí.

Cùng lúc ấy, UCLA cũng yêu cầu Coach cho họ câu trả lời. Chính vì vậy, Coach đã sắp xếp để Minnesota gọi cho ông vào lúc 6h tối thứ Bảy, và UCLA sẽ gọi cho ông lúc 7h. Bằng cách này, ông sẽ biết liệu Minnesota có đồng ý với ông trước UCLA hay không.

Tối hôm ấy, Coach kiên nhẫn chờ đợi cuộc gọi từ Minnesota, nhưng điện thoại không đổ chuông. Cuối cùng, đúng 7h tối, điện thoại reo. Đầu dây bên kia là UCLA. Coach nghĩ rằng Minnesota đã quyết định không hợp tác với ông, vậy nên ông đã đồng ý nhận lời mời của UCLA.

Một lúc sau khi Coach dập máy, điện thoại lại reo một lần nữa. Là người của Minnesota. Một cơn bão tuyết đã quét qua và làm tê liệt đường dây điện thoại. Họ đã cố gọi cho Coach từ lúc 6h, nhưng khi đường dây điện thoại được phục hồi thì đã gần 7h30. Đại học Minnesota chấp nhận mọi yêu cầu của Coach, chỉ cần ông nói “Có” thì vị trí sẽ là của ông.

Đây là công việc mà Coach thật sự rất muốn. Nhiều người nói ông chỉ cần gọi lại cho UCLA để từ chối. Suy cho cùng thì tất cả chỉ mới là sự đồng ý bằng miệng mà thôi.

Nhưng đối với John Wooden, đó là chuyện không tưởng. Ông đã đưa ra lời hứa, và lời hứa của ông không thể bị phá vỡ. Coach hồi tưởng lại sự kiên này như sau: “Nếu số phận không can thiệp vào, tôi đã không đến UCLA. Nhưng bộ luật 3 quy tắc của cha đã phục vụ tôi rất tốt: ‘Đừng than thở. Đừng phàn nàn. Đừng biện hộ.’ … Mọi thứ trở nên tốt đẹp với những người biết tận dụng hoàn cảnh một cách tốt nhất.”

Sự chính trực nghĩa là làm điều đúng đắn, dù cho có ai đang quan sát bạn hay không. Và với Coach Wooden, giữ lời hứa là một điều đúng đắn cần phải làm.

c. Đạo đức làm việc/Tinh thần làm việc

Coach cũng xây dựng một hầm trú ẩn thông qua tinh thần làm việc hết mình mà cha đã dạy ông. Coach hồi tưởng lại những ngày ông còn ở nông trại: “Bạn cần phải làm việt cật lực. Cha hiểu rằng luôn có thời gian để chơi đùa, nhưng chỉ sau khi đã hoàn thành hết việc nhà và khi chúng tôi đã học bài xong.”

Quyết tâm sẵn sàng làm việc cật lực hơn đối thủ của bạn còn quan trọng hơn cả tài năng, trí tuệ, và sự may mắn trong việc quyết định mức độ thành công của bạn. Những người dám nỗ lực làm việc hết sức rất hiếm có trong văn hóa của chúng ta, và chính vì vậy họ thường đạt được những thành công ngoài mức mong đợi.

d. Sự kiên trì

Mặc dù ngay khi đến UCLA năm 1948, Coach đã đạt được những thành tích to lớn. Nhưng cũng phải mất đến 16 năm để Coach thật sự đạt được ngôi vô địch quốc gia tại UCLA. Roland Underhill, cầu thủ tại UCLA, cho biết: “Coach quyết chí đến cùng và không bao giờ bỏ cuộc. Ông không thay đổi phong cách của mình mà liên tục nâng cao chuyên môn của mình hơn. Và trong suốt những năm ấy, Coach không bao giờ thỏa thiệp với giá trị của mình.”

Như vị huấn luyện viên bóng đá quá cố George Allen từng nói: “Những người có năng lực trung bình đôi khi đạt được những thành tựu vượt ngoài mong đợi vì họ không biết khi nào nên bỏ cuộc. Hầu hết những người thành công thành công bởi vì họ thật sự quyết tâm.”

Quyết tâm kiên trì chiến đấu chống lại khó khăn và thử thách để đạt được mục tiêu chính là một hầm trú vững chắc giúp bạn chống lại những ngày mưa gió.

2. Sự kỷ luật – Hầm trú thứ hai

Coach Wooden là người đàn ông của sự kỷ luật. Vậy sự kỷ luật là gì? Có thể định nghĩa đơn giản rằng “kỷ luật là làm những điều mình không thoải mải nhưng nó có ích cho mình.” (dĩ nhiên là phải trong phạm vi đạo đức và pháp luật)

Ví dụ như tập thể dục, đọc sách, học kỹ năng online, mỗi ngày viết 500 chữ, viết nhật ký, ăn uống lành mạnh, luyện tập v…v… Đây là những điều mà có thể khiến bạn không thoải mái, nhưng chắc chắn là nó có ích cho bạn.

Trong đội bóng của Coach Wooden, các cầu thủ bị cấm chửi tục. Hẳn nhiên các bạn xem phim Mỹ nhiều thì cũng biết văn hóa của họ như thế nào về việc chửi tục. Nhưng đối với Coach, đó là điều cấm kỵ. Vì chửi tục thể hiện rằng bạn không biết làm chủ bản thân, không tự kiểm soát được bản thân. Và khi bạn bắt đầu chửi tục, đối phương sẽ nắm được lợi thế hơn bạn.

Một điểm khác nữa là các cầu thủ bắt buộc phải cắt theo kiểu đầu như trong quân đội. Bởi vì một mái tóc dài dính mồ hôi sẽ cản trở thị lực của bạn và gây khó khăn trong quá trình tranh đấu. Chính vì vậy, dù thích hay không, bạn vẫn phải thay đổi kiểu tóc nếu muốn chơi cho Coach Wooden.

Trong ngày đầu tiên luyện tập, Coach Wooden sẽ demo cho các cầu thủ cách mang vớ như thế nào cho đúng cách và làm sao cho vớ không có bất kỳ một nếp nhăn nào. Lý do cho việc này là để giảm thiểu tối đa khả năng bạn bị tụ máu bầm hoặc bị thương trong quá trình luyện tập. Và dù muốn hay không muốn, bạn bắt buộc phải xỏ vớ cho đúng cách.

Nếu bạn muốn xây dựng một hầm trú chắc chắn, sự kỷ luật chính là một trong những nguyên liệu bạn cần phải có.

3. Bạn bè – Hầm trú thứ ba

Chắc hẳn bạn vẫn còn nhớ Nguyên tắc thứ 5 – Bạn bè là một nghệ thuật tinh tế chứ? Đây cũng chính là một trong những hầm trú của bạn để chống chọi lại những ngày mưa gió của cuộc đời đấy.

Mình đã viết rất kỹ ở nguyên tắc trước, nên bạn có thể đọc lại ở đây nhé.

4. Gia đình – Hầm trú thứ tư

“Tổ ấm là nơi trái tim trú ngụ.” (Home is where the heart is)

Cuộc sống này rất khó khăn. Và mỗi ngày thức dậy là một ngày chúng ta bước ra ngoài kia, đương đầu với những thử thách và giông bão của cuộc đời. Để rồi mỗi khi ta mệt mỏi, nhà chính là nơi ta quay về.

Coach Wooden và vợ của ông, Nell Riley, gặp nhau khi họ còn học trung học. Bà là cô gái duy nhất mà Coach Wooden từng hẹn hò. Nell Riley là một trong những thành viên của đội cổ vũ, không phải vì bà có tài năng âm nhạc gì đặc biệt, mà bởi vì bà sẽ được ưu tiên ghế ngồi sát sân khấu trong mọi trận đấu của Coach Wooden.

Trước mỗi trận đấu, John Wooden thường nhìn lên khán đài nơi Nell đang ngồi. Khi cả hai chạm mắt nhau, bà sẽ cười và làm điệu bộ “Ok” với ông, còn ông thì sẽ nháy mắt lại với bà. Nghi thức ấy đã “theo chúng tôi cho đến tận trận bóng cuối cùng mà tôi huấn luyện”, Coach nhớ lại.

Có lần, khi có người hỏi Coach ưu tiên hàng đầu của ông trong cuộc sống là gì, ông trả lời: “Đức tin, gia đình, và bạn bè.” Sau đó, ông ngừng lại, và nói tiếp: “Đôi khi tôi sẽ đặt gia đình trước tiên. Thật ra đó không phải là thứ tự đúng, nhưng tôi nghĩ Chúa sẽ hiểu cho tôi.”

Gia đình chính là hầm trú cuối cùng, nhưng cũng là hầm trú an toàn nhất của bạn. Hãy nhớ bồi đắp cho gia đình của bạn để chống lại những ngày giông tố của cuộc đời này.

Lời kết

Cách bạn sống sẽ quyết định sự vững chắc của hầm trú của bạn. Hãy luôn đảm bảo rằng bạn đặt việc xây dựng nhân cách và giá trị sống của mình lên hàng đầu. Nói theo lời của Coach Wooden thì: “Nếu bạn tập trung vào việc xây dựng nhân cách và giá trị của mình, thì khi sóng gió cuộc đời ập đến, bạn  sẽ ổn thôi.”