Đinh Hải Đăng

Chào bạn,

Hôm nay mình tiếp tục với Nguyên tắc thứ 5 – Tình bạn là một nghệ thuật của Coach Wooden nhé.

Trước hết điều làm mình bất ngờ nhất là trong rất nhiều thứ có thể chọn, cha của Coach Wooden lại chọn tình bạn làm một trong những nguyên tắc sống cho con trai của mình. Tại sao lại thế? Theo mình thì có một số lý do sau đây:

1. Trong bài viết 5 Lựa Chọn Quan Trọng Nhất Cuộc Đời của Người Trẻ do thầy Giản Tư Trung viết, một trong những lựa chọn quan trọng mà thầy chia sẻ chính là Chọn Bạn Để Chơi.

Sau gia đình (lớn hoặc nhỏ), thì bạn bè chính là những mối quan hệ quan trọng thứ hai trong cuộc đời mình. Một người có nhiều bạn tốt là một người rất hạnh phúc và đong đầy.

Vì sao?

Theo như thầy Trung chia sẻ thì “… phương Tây có câu: Hãy nói cho tôi biết bạn của bạn là ai, tôi sẽ nói bạn là ai. Còn ông bà mình, khi nhận xét về một người hoặc một nhóm người nào đó thì thường nói: “Mã tầm mã, ngưu tầm ngưu” hoặc “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng”. Trong đời người, ngoài người bạn quan trọng nhất là bạn đời thì cần phải có bạn tâm giao, bạn thâm giao, thậm chí là bạn tri kỷ, chứ không phải chỉ có những người bạn hời hợt, quen biết xã giao, ngoại giao. Họ là những người cùng nhau chia sẻ niềm vui, nỗi buồn, chia sẻ một hệ giá trị và những lý tưởng sống, giá trị sống…”

2. Một nghiên cứu 75 năm cho chúng ta biết điều gì?

Khoảng thời gian gần đây có một bài diễn thuyết tại TED.com có tên “What makes a good life” của Robert Waldinger – một giáo sư tại Đại Học Y Harvard – được chia sẻ rộng rãi trên mạng xã hội. Trong bài nói chuyện này, Robert chia sẻ về kết quả mà nhóm của ông đã khám phá ra sau khi thực hiện một cuộc nghiên cứu kéo dài đến 75 năm – cuộc nghiên cứu nhằm tìm ra điều gì khiến cho con người hạnh phúc và khỏe mạnh. Trong suốt 75 năm, nhóm nghiên cứu theo dõi 724 người đàn ông từ khi họ còn là thiếu niên cho đến bây giờ (hầu hết người tham dự nay đã ở tuổi 90). Những người này được chia thành hai nhóm, một nhóm là các sinh viên năm nhất tại Đại học Harvard và nhóm thứ hai là một nhóm các chàng trai ở khu vực nghèo khổ nhất của Boston.

Các chàng trai này sau đó trưởng thành và gia nhập vào đủ mọi tầng lớp trong cuộc sống. Có người là công nhân nhà máy, người thì là bác sĩ, người thì là luật sư. Một người trong đó thậm chí trở thành Tổng thống Mỹ. Một số bị nghiện rượu. Một số ít khác thì bị tâm thần phân liệt. Rất nhiều người leo lên đỉnh cao của nấc thang thành đạt, trong khi một số khác thì nằm ở dưới đáy xã hội.

Vậy thông điệp xuyên suốt trong 75 năm nghiên cứu ấy là gì? Đó là: Những mối quan hệ tốt đẹp khiến chúng ta hạnh phúc hơn và khỏe mạnh hơn. Chỉ đơn giản vậy mà thôi.

Có ba bài học lớn mà cuộc nghiên cứu chỉ ra cho chúng ta thấy:

• Những mối quan hệ xã hội rất tốt cho chúng ta, trong khi sự cô đơn sẽ giết chết chúng ta. Những người bị cô lập thường cảm thấy kém hạnh phúc và suy giảm sức khỏe khi bắt đầu qua tuổi trung niên. Bộ não bắt đầu hoạt động kém hiệu quả và họ có tuổi thọ ngắn hơn rất nhiều so với những người có những mối quan hệ tốt đẹp.
• Số lượng mối quan hệ không quan trọng bằng chất lượng của mối quan hệ. Một người có thể có rất nhiều mối quan hệ nhưng vẫn cảm thấy lạc lõng giữa đám động trong khi một người chỉ có một vài mối quan hệ gắn bó lại luôn cảm thấy đong đầy và trọn vẹn.
• Những mối quan hệ tốt đẹp không chỉ mang lại lợi ích cho cơ thể mà còn cho trí não của bạn. Những người có các mối quan hệ tích cực thường duy trì sự minh mẫn khi về già, trong khi những người khác thì sớm bị triệu chứng suy giảm trí nhớ.

Tóm lại, để có một cuộc sống trọn vẹn, bạn nhất thiết phải có những mối quan hệ tích cực.

Đây là hai lý do mà mình nghĩ bạn bè rất quan trọng trong cuộc sống. Tiếp theo, mình chia sẻ một số lời khuyên của Coach Wooden về bạn bè.

Một số lời khuyên của Coach Wooden để là một người bạn tốt:

1. Tình bạn là hai chiều. Cả hai bên phải cùng cho đi và cùng nhận lại. Nếu chỉ có một chiều, theo mình thì đó là lợi dụng chứ không phải tình bạn. Chỉ có sự cho đi và đón nhận mới làm cho chúng ta cảm thấy trân trọng mối quan hệ này và không muốn nó bị rạn vỡ.

Nó cũng như câu chuyện về biển chết dưới đây vậy:

Người ta bảo ở bên Palestine có hai biển hồ. Biển hồ thứ nhất gọi là biển Chết. Đúng như tên gọi, không có sự sống nào bên trong cũng như xung quanh biển hồ này. Nước trong hồ không có một loài cá nào có thể sống nổi mà người uống phải cũng bị bệnh. Ai ai cũng đều không muốn sống gần đó.

Biển hồ thứ hai là Galilee. Đây là biển hồ thu hút nhiều khách du lịch nhất. Nước ở biển hồ lúc nào cũng trong xanh mát rượi, con người có thể uống được mà cá cũng có thể sống được. Nhà cửa được xây cất rất nhiều ở nơi đây. Vườn cây xung quanh tốt tươi nhờ nguồn nước này.

Nhưng điều kỳ lạ là cả hai biển hồ này đều được đón nhận nguồn nước từ sông Jordan. Nước sông Jondan chảy vào biển Chết. Biển Chết đón nhận và giữ nó cho riêng mình mà không chia sẻ nên nước trong biển Chết trở nên mặn chát. Biển hồ Galilee cũng đón nhận nguồn nước từ sông Jondan rồi từ đó tràn qua các hồ nhỏ và sông rạch, nhờ vậy nước trong biển hồ này luôn sạch và mang lại sự sống cho cây cối, muôn thú và con người.

“Một định lý trong cuộc sống mà ai cũng đồng tình: một ánh lửa chia sẻ là một ánh lửa lan toả. Một đồng tiền kinh doanh là một đồng tiền sinh lợi. Đôi môi có hé mở mới thu nhận được nụ cười. Bàn tay có mở rộng trao tặng, tâm hồn mới tràn ngập vui sướng.”

2. Tình bạn giống như một cuộc hôn nhân tốt đẹp – nó phải dựa trên những mối quan tâm chung. Bạn bè giúp đỡ lẫn nhau chứ không lợi dụng nhau… Nếu chúng ta lợi dụng bạn bè cho mục đích cá nhân, chúng ta sẽ không bao giờ cảm thấy bình an trong tâm.

3. Người bạn tốt là người biết lắng nghe bạn bè của mình. Bạn có thể không cần đồng ý với mọi quan điểm của bạn, nhưng bạn cũng không bác bỏ chúng. Điều bạn làm là lắng nghe và chấp nhận. Coach Wooden là một người rất giỏi trong việc lắng nghe người khác. Ông đặt ra rất nhiều câu hỏi quan tâm đến người đối diện để giúp cho họ nói lên suy nghĩ của mình.

Nếu như bạn nhìn lại những mối quan hệ bạn bè sâu sắc nhất của mình, bạn có thể thấy rằng những tình bạn ấy nảy sinh từ những mối quan tâm chung, nhưng nó được gắn kết và duy trì bởi khả năng tôn trọng sự khác biệt của cả hai.

4. Một người bạn tốt luôn khiến người khác cảm thấy họ quan trọng. Coach Wooden luôn tìm cách để cho người khác biết rằng họ quan trọng với ông. Một email ngắn. Một bức thư. Một lời động viên. Một cái ôm. Một nụ cười. Tất cả đã đủ để bạn cho người khác thấy họ quan trọng với bạn như thế nào.

5. Bạn tốt là người bạn đủ quan tâm để dám đối chất với bạn khi bạn đi lầm đường lạc lối. Bạn tốt sẽ không để cho bạn của mình làm hại bản thân họ hay người khác. Nếu bạn thấy rằng mình cần phải đối chất với một người bạn, hãy đảm bảo rằng bạn làm điều đó xuất phát từ tình yêu và sự quan tâm chân thành dành cho người bạn ấy. Nếu bạn cảm thấy thỏa mãn khi chỉ trích bạn mình thì đó là một sai lầm, và bạn sẽ hủy hoại tình bạn của cả hai.

Theo một nghĩa nào đó, sếp của mình là một người bạn rất tốt. Mỗi khi thấy mình làm việc không hiệu quả, hay có một số vấn đề gì đó trong cuộc sống, anh sẵn sàng ngồi xuống nói chuyện với mình. Nếu là trong công việc, anh sẵn sàng nói thẳng những điểm mình đang làm không tốt. Và anh tin tưởng mình đủ để biết rằng mình cũng coi anh là một người bạn, nên mình sẵn sàng đón nhận những phản hồi của anh mà không để bụng.

Trong quá trình Coaching mình cũng áp dụng điều này. Khách hàng của mình đôi khi cần nghe sự thật, những phản hồi chân tình chứ không phải những lời ngon ngọt. Lời ngon ngọt có thể nghe bùi tai, nhưng lại không giúp được gì. Còn lời nói thẳng tuy khó nghe, nhưng nó lại là khởi đầu của sự thay đổi. Vậy nên, mình thường nói thẳng với khách hàng khi họ đang đổ lỗi, biện hộ, sợ hãi v…v…

6. Nếu bạn là một người bạn thật sự, hãy thể hiện sự quan tâm của mình. Hãy ở đó khi bạn bè cần bạn. Cùng chia sẻ niềm vui với bạn mình. Động viên bạn bè khi họ đang gặp khó khăn. Như Oprah Winfrey từng nói: “Rất nhiều người muốn ngồi cùng bạn trên chiếc xe limo, nhưng điều tôi cần là một người sẵn sàng bắt chuyến xe buýt cùng tôi khi chiếc limo bị hư hỏng.”

Khi một người bạn đang trải qua giai đoạn đau khổ hay mất mát, bạn hãy chỉ đơn giản là ở đó cùng người ấy. Có thể bạn nghĩ rằng mình không biết phải nói gì vào lúc đó. Nhưng sự thật là chẳng ai biết mình nên nói gì cả. Cũng đừng lo rằng bạn phải lấp đầy sự im lặng bằng việc nói chuyện. Đôi khi, chỉ cần có sự xuất hiện của bạn, như vậy là đủ rồi.

7. Để là một người bạn tốt, bạn phải luôn bảo vệ uy tín của bạn mình. Đừng bao giờ tiết lộ bí mật. Đừng bao giờ tám chuyện hay làm xấu hổ bạn bè. Khi có người bàn tán hay chỉ trích bạn bè trước mặt bạn, hãy đứng lên và bảo vệ họ. Khi một người bạn làm một chuyện lầm lỗi hay làm tổn thương cảm xúc của bạn, hãy nhanh chóng tha thứ và sẵn sàng bỏ qua.

8. Hãy chọn bạn một cách thông minh. Cầu thủ Andy Hill nói rằng: “Thầy Wooden rất tập trung vào việc phát triển nhân cách. Thầy nói việc chọn bạn một cách thông minh rất quan trọng, cũng như việc có những người bạn quan tâm đến chúng ta đủ để dám thách thức và hỏi chúng ta những câu hỏi khó như: Cậu có đang tìm cách trở nên kiên nhẫn và tự chủ hơn không? Cậu có đang nỗ lực vượt qua những thói quen xấu của mình hay không? Cậu có đang thành thật với chính mình hay không? Những người bạn xấu kéo bạn xuống cùng đẳng cấp với họ. Bạn tốt là những người nâng bạn lên cao hơn.”

Theo mình, một cách đơn giản để chọn bạn tốt là nhìn vào cách họ sống. Những người nói một đằng, làm một nẻo, không sống đúng với những gì mình chia sẻ không phải là một người bạn tử tế. Những người như vậy sẽ không bao giờ giúp bạn mang hết những gì tốt đẹp của bạn ra bên ngoài. Và thường thì họ sẽ kéo bạn xuống cùng đẳng cấp với họ mà thôi.

Một cách khác để tìm ra bạn tốt, là cùng chiến đấu với nhau trong công việc và cuộc sống. Ví dụ bản thân mình có một nhóm bạn thân đã quen biết nhau gần 6 năm nay. Đây là những người đồng đội đã cùng vào sinh ra tử với mình từ những năm tháng đầu tiên trong công việc cho đến khi mỗi người rẽ hướng làm những việc khác nhau. Cả nhóm đến với nhau bằng duyên số, nhưng lựa chọn gắn kết cùng nhau bằng những ngày tháng đồng cam cộng khổ với nhau. Bây giờ, dù cho không gặp nhau thường xuyên, nhưng mỗi khi cần gì, chắc chắn mỗi người trong nhóm đều sẽ ở đó và sẵn sàng giúp đỡ nhau.

Đó là kiểu bạn mà bạn cần tìm kiếm trong cuộc đời này.

Lời kết

Người bạn thực sự biết điểm yếu của bạn nhưng chỉ cho bạn thấy điểm mạnh; cảm nhận được nỗi sợ của bạn nhưng củng cố niềm tin; thấy được những lo lắng của bạn nhưng giúp bạn giải phóng tinh thần; nhận ra những điều bạn bất lực nhưng nhấn mạnh những điều bạn có thể làm.

William Arthur Ward

Thật sự thì mình cũng không biết viết thế nào để truyền tải đầy đủ tầm quan trọng của bạn bè nữa. Có thể do trình độ viết hiện tại chưa đủ. Nhưng tóm lại, mình chân thành khuyên bạn hãy bắt đầu tìm cho mình những người bạn tốt và bắt đầu rời bỏ những người bạn xấu đi. Đó có thể sẽ là khởi đầu của sự thay đổi trong cuộc đời bạn đó.

Chúc bạn luôn được vây quanh bởi những người bạn tốt,
Hải Đăng